مقدمه

همه ما زندگی خود را در یک خانواده شروع می‌کنیم. این خانواده می‌تواند متشکل از خویشاوندان خونی، والدینی که فرزند خوانده می‌پذیرند و یا نزدیکان باشد. خانواده از بدو تولد با ما است و از اولین لحظات تا آخرین لحظه بر هر جنبه‌ای از زندگی ما تأثیر می‌گذارد. از این رو مشاوره خانواده و هدایت آن بسیار اهمیت دارد.

خانواده‌ی ما بر روی اینکه چه کسی هستیم، به چه شخصی تبدیل خواهیم شد و همچنین بر روی بهتر یا بدتر شدن شخصیت ما تاثیر می‌گذارد. ما در محیط خانواده واژگان، عادات، آداب و رسوم و آیین‌ها و همچنین چگونگی مشاهده دنیای اطراف خود را یاد می‌گیریم.

ما همچنین از طریق این روابط مهم اولیه که در خانواده وجود دارد، چگونگی عشق و تعامل با دیگران را نیز یاد خواهیم گرفت. اگر در یک خانواده سالم با روابط سالم به دنیا آمده باشیم، احتمالاً یاد خواهیم گرفت که چگونه روابط سالم را حفظ کنیم. اما اگر در خانواده‌ای از هم گسیخته متولد شده باشیم که برای برقراری ارتباط دچار مشکل هستند، این امکان وجود دارد که ما نیز برای برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل شویم.

مطمئناً متولد شدن در خانواده نوع دوم بدشانسی است، اما با این حال نیز، وضعیت موجود قابل تغییر است. تقریباً همه خانواده‌ها زمانی با نوعی از اختلالات سر و کار دارند، اما بیشتر خانواده‌ها احساس یکپارچگی و خوشحالی خود را حفظ می‌کنند و یا مجدداً آن را به دست می‌آورند. مشاوره خانواده راه حل‌هایی برای انجام این کار به خانواده‌ها ارائه می‌دهد. این روند درمانی، روشی برای رشد یا حفظ یک خانواده سالم و کارآمد است و همچنین باعث تقویت بنیان آن می‌شود.

مشاوره خانواده چیست؟

مشاوره خانواده یا مشاوره خانوادگی نوعی معالجه می‌باشد که برای رسیدگی به موضوعات خاصی طراحی شده است.همچنین این نوع درمان، بر سلامت و عملکرد خانواده تاثیر مستقیم دارند. این روند درمانی می‌تواند در جهت کمک به خانواده برای گذار از یک دوره دشوار، یک تحول بزرگ یا مشکلات بهداشت روانی یا رفتاری در اعضای خانواده استفاده شود.

همانطور که اغلب روانشناسان بیان می‌کنند، مشاوره خانواده مشکلات فردی را از منظر واحدی بزرگتر، مانند خانواده بررسی می‌کند. در این نوع از درمان، فرض بر این است که بدون درک پویایی و تعامل افراد این گروه، نمی‌توان مشکلات را با موفقیت بررسی و یا حل کرد. پس نهاد خانواده از دید مشاور، یک کل واحد شناخته می‌شود. نحوه عملکرد خانواده و چگونگی تشویق یا ایجاد حس توانایی در فرد توسط اعضای دیگر خانواده، بر نحوه شکل گیری مشکلات مراجعین تأثیر می‌گذارد.

در مشاوره خانواده می‌توان از تکنیک‌ها و تمرین‌های مربوط به شناخت درمانی، رفتار درمانی، روش‌های درمانی بین فردی یا سایر انواع درمان‌های فردی استفاده شود. سایر روش‌های درمانی به تکنیک‌های به کار گرفته شده برای بررسی مشکلات خاصی که مراجعین با آنها درگیر هستند، بستگی دارد.

مشکلات رفتاری یا عاطفی در کودکان یکی از دلایل شایع مراجعه به مشاور خانواده است. مشکلات کودکان واقعی هستند و احتمالاً باید در چارچوب خانواده مورد بررسی قرار گیرند. همچنین این کار باید توسط یک فرد خبره و متخصص برنامه ریزی و هدایت شود.

لازم به ذکر است که در مشاوره خانواده یا مشاوره، اصطلاح “خانواده” تنها به معنای خویشاوندان خونی نیست. در این زمینه، “خانواده” به هر کسی اطلاق می‌شود که نقش حامی ‌طولانی مدت در زندگی یک شخص را دارد، که این ممکن است به معنای داشتن رابطه خونی یا اعضای خانواده در یک خانواده نباشد. طبق اظهارات یکی از مددكاران اجتماعی بالینی که دارای مجوز رسمی ‌است، موارد زیر متداول‌ترین انواع مشاوره خانواده هستند:

• بوونین: این شکل از مشاوره خانواده برای موقعیت‌هایی مناسب است که در آن افراد نمی‌توانند یا نمی‌خواهند اعضای دیگر خانواده را در معالجه درگیر کنند. درمان بوونین بر پایه‌ی دو مفهوم اصلی ساخته شده است: سه‌گوش سازی (تمایل طبیعی به خالی کردن اندوه یا پریشانی توسط صحبت کردن با شخص ثالث) و فرق‌گذاری یا تمایز (یادگیری چگونگی نشان دادن واکنش عاطفی کمتر در روابط خانوادگی).
• ساختاری: ساختار درمانی بر تنظیم و تقویت سیستم خانواده متمرکز است تا اطمینان حاصل شود که والدین تحت کنترل هستند و هم اینکه کودکان و بزرگسالان مرزهای مناسبی برای خود تعیین می‌کنند. در این روش درمانی، درمانگر برای مشاهده، یادگیری و بالا بردن توانایی و کمک به تقویت روابط درون خانواده، به خانواده می‌پیوندد.
• سیستمیک (بدنی): مدل سیستمیک به نوع درمان اطلاق می‌شود که در آن بر ارتباطات ناخودآگاه و معانی پنهان در رفتارهای اعضای خانواده متمرکز است. درمانگر در این نوع درمان بی طرف و فاصله‌دار است و به اعضای خانواده اجازه می‌دهد تا به عنوان یک خانواده در مسائل و مشکلات خود عمیق تر فرو روند.
• استراتژیک: این شکل از درمان مختصر و مستقیم تر از سایر روش‌های درمانی است، که در آن درمانگر تکالیفی را به خانواده اختصاص می‌دهد. این تکالیف برای تغییر نحوه تعامل اعضای خانواده با ارزیابی و تنظیم نحوه برقراری ارتباط و تصمیم گیری در خانواده است. در این نوع درمان درمانگر، موضع قدرت را در دست دارد و به سایر اعضای خانواده که معمولاً به اندازه کافی از توان برقراری ارتباط مؤثر برخوردار نیستند، اجازه‌ی اعمال قدرت می‌دهد.

هدف از مشاوره خانواده چیست؟

برای منظم كردن جهان، ابتدا باید ملت را نظم دهیم. برای نظم دادن به ملت، ابتدا باید خانواده را نظم دهیم. و برای نظم دادن به خانواده، ابتدا باید زندگی شخصی خود را پرورش دهیم. ابتدا باید قلبمان را درست تنظیم کنیم. ” کنفوسیوس”

به طور خلاصه، هدف مشاوره خانواده این است که با هم همکاری کنیم تا مشکلات روحی، عاطفی یا روانی که استحکام خانواده را به خطر می‌اندازد، برطرف کنیم. در جهت هدایت خانواده به سمت زندگی سالم، مشاوره خانواده سعی در کمک به تک تک افراد خانواده برای بهبود ارتباطات، حل مشکلات خانوادگی، درک و رسیدگی به مسائل و موقعیت‌ها و همچنین ایجاد یک محیط با عملکرد بهتر، دارد.

اهداف مشاوره خانواده به مشکلات موجود در مراجعین بستگی دارد. به عنوان مثال، این اهداف ممکن است بر اساس سناریوهای زیر متفاوت باشند:

• یکی از اعضای خانواده از اسکیزوفرنی یا مشکلات روانی شدید رنج می‌برد: هدف این است که به سایر اعضای خانواده کمک شود تا این اختلال را درک کرده و با تغییرات روانی که ممکن است بیمار متحمل شود، سازگار شوند.
• مشکلاتی که از تفاوت‌های بین نسل‌ها ایجاد می‌شود، مانند زمانی که والدین یک خانه را با پدربزرگ و مادربزرگ به اشتراک می‌گذارند، یا فرزندان توسط پدرربزرگ‌ و مادربزرگ‌ بزرگ می‌شوند: هدف بهبود ارتباطات و کمک به اعضای خانواده برای تعیین مرزهای سالم است.
• خانواده‌هایی که از هنجارهای اجتماعی پیروی نمی‌کنند (والدین مجرد، زوج‌های همجنسگرا که فرزندان خود را پرورش می‌دهند و غیره): اهداف در اینجا همیشه برای رفع مشکلات خاص داخل خانواده نیست، بلکه ممکن است اعضای خانواده در مقابله با عوامل بیرونی مانند نگرش‌های اجتماعی به کمک نیاز داشته باشند.
• اعضای خانواده شامل افرادی با پیشینه‌های ترکیبی نژادی، فرهنگی یا مذهبی مختلف است: هدف این است که به اعضای خانواده کمک شود تا درک خود را از یکدیگر بیشتر کنند و روابط سالم برقرار کنند.
• یکی از اعضای خانواده قربانی شده است یا معالجه آنها در درمان فردی انجام نمی‌شود: هنگامی ‌که یکی از اعضای خانواده با احساس ترد شدن و ناامیدی روبرو می‌شود یا از سایر اعضای خانواده حمایت محدودی دریافت می‌کند، هدف تسهیل افزایش همدلی و تفاهم برای فرد در درون خانواده و بدست آوردن حمایت آنها برای ادامه روند درمان است.
• به نظر می‌رسد مشکلات بیمار با مشکلات دیگر اعضای خانواده پیوندی ناگسستنی دارد: در مواردی که مشکل مراجعه کننده عمیقاً در مشکلات سایر اعضای خانواده ریشه دارد، هدف پرداختن به هر یک از مشکلات مربوطه، حل یا کاهش اثرات این گونه از مشکلات است.
• یک خانواده ناتنی: خانواده‌های ناتنی می‌توانند از مشکلات منحصر به فردی رنج ببرند. در خانواده‌های ناتنی، هدف مشاوره خانواده تقویت درک و تسهیل تعامل سالم بین اعضای خانواده است.

مزایای مشاوره خانواده چیست؟

مشاوره خانواده به عنوان رویکرد جامع در درمان مشکلات خانواده ثابت کرده است که در بسیاری از موارد مؤثر عمل می‌کند. در مشاوره خانواده، خانواده‌ها می‌توانند با راهنمایی یک متخصص بهداشت روان و در یک محیط امن و کنترل شده بر روی مشکلات خود کار کنند.

فواید مشاوره خانواده شامل موارد زیر است:

• درک بهتر از مرزهای سالم و الگوهای خانوادگی پویا؛
• ارتباطات پیشرفته؛
• بهبود در حل مسائل؛
• همدلی عمیق‌تر؛
• کاهش تضاد و مهارت‌های مدیریت بهتر خشم.

به طور خاص، مشاوره خانواده می‌تواند روابط خانوادگی را از طریق موارد زیر بهبود ببخشد:

• گرد هم آوردن خانواده پس از یک بحران؛
• ایجاد صداقت بین اعضای خانواده؛
• القا حس اعتماد به اعضای خانواده؛
• ایجاد یک محیط خانوادگی حمایت کننده.
• کاهش منابع تنش و استرس در خانواده؛
• کمک به اعضای خانواده در بخشش یکدیگر.
• حل اختلافات و تضادهای مابین اعضای خانواده؛
• بازگرداندن اعضایی از خانواده که منزوی شده اند.

مشاوره خانواده مهارت‌های لازم برای عملکرد سالم خانواده، از جمله مهارت در ارتباطات، حل تعارضات و مشکلات را تقویت می‌کند و سعی می‌کند آنها را بهبود بخشد. بهبود این مهارت‌ها همچنین باعث افزایش پتانسیل موفقیت در غلبه بر مشکلات خانوادگی می‌شود. در مشاوره خانواده، تمرکز بر تهیه تمامی‌ موارد مورد نیاز برای اعضای خانواده در جهت تسهیل بهبودی است.

سخن پایانی

مشاوره خانواده یکی از بهترین و موثرترین ابزارها برای برطرف کردن مشکلات خانوادگی است. مشاور خانواده می‌تواند به تمامی اعضای خانواده کمک کند تا از بحران‌های شخصی و خانوادگی عبور کنند و مسیر زندگی سالم‌تری را طی کنند. پس از خواندن این مطلب، پیشنهاد می‌کنیم حتما برای مشاوره خانواده وقت اختصاص دهید و برای آن برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهید…